Ի՞նչ է նշանակում լինել «օրգանական»
Հիմնական սկզբունքներ և առավելություններ
Օրգանական գյուղատնտեսության մասին
Օրգանական գյուղատնտեսությունը արտադրության համակարգ է, որը հետևողական է հողերի, էկոհամակարգերի և մարդկանց առողջության պահպանման հարցում, կիրառում է էկոլոգիապես բարերար գործընթացներ, հաշվի է առնում կենսաբազմազանության դերը և արտադրական գործընթացները կազմակերպում է տեղանքի բնական պայմաններին համահունչ՝ համատեղելով ավանդույթները, նորարարությունը և գիտական նվաճումները և նպաստելով շրջակա միջավայրի պահպանման, գործունեության և կյանքի ներդաշնակության և կյանքի բարձր որակի երկարաժամկետ ապահովմանը: Գյուղատնտեսությունը և գյուղմթերքի արտադրությունն «օրգանական» են, եթե դրանց գործընթացներում չեն օգտագործվում թունաքիմիկատներ, սինթետիկ պարարտանյութեր, կամ գենետիկորեն մոդիֆիկացված օրգանիզմներ, և բացառում են հակաբիոտիկների և աճի հորմոնների կիրառությունը անասնապահության մեջ: Օրգանական արտադրողները, ներառյալ մշակողները, պարբերաբար անցնում են սերտիֆիկացում, որն իրականացվում է անկախ մարմինների կողմից, ինչը թույլ է տալիս շուկայում ներկայացնել վստահելի օրգանական մթերք:
Պաշտոնական սահմանում
2005 թվականի սեպտեմբերին Ավստրալիայի Ադելաիդա քաղաքում «IFOAM - Organics International» կազմակերպության գլխավոր ասամբլեան հայտարարեց օրգանական գյուղատնտեսության հստակ սահմանման անհրաժեշտության մասին: Հատուկ աշխատանքային խմբի ավելի քան երեք տարի տևած աշխատանքից հետո Իտալիայի Վինյոլա քաղաքում ընդունվեց օրգանական գյուղատնտեսության չորս սկզբունքների հստակ ձևակերպմամբ սահմանումը.
Օրգանական գյուղատնտեսությունը արտարդության համակարգ է, որը պահպանում է հողերի, էկոհամակարգերի և մարդկանց առողջությունը: Օրգանական գյուղատնտեսությունում կիրառվում են էկոլոգիական գործընթացներ, որոնք հաշվի են առնում տեղի կենսաբազմազանությունը և բնական շրջափուլերի առանձնահատկությունները և զերծ են կործանարար հետևանքների վտանգ պարունակող գործընթացների և մեթոդների կիրառումից: Օրգանական գյուղատնտեսությունը համատեղում է ավանդույթները, նորարարությունները և գիտական նվաճումները՝ նպաստելով ներգրավված բոլոր կողմերի համար շրջակա միջավայրի պահպանման, գործունեության և կյանքի ներդաշնակության և կյանքի բարձր որակի երկարաժամկետ ապահովմանը:
Հաճախ տրվող հարցեր
Արդյո՞ք օրգանական գյուղատնտեսությունում կիրառելի են քիմիկատներ և/կամ սինթետիկ պարարտանյութեր
Ոչ: Օրգանական մթերքի սերտիֆիկացում ստանալու համար մթերքը պետք է աճեցված լինի առանց կայուն թունաքիմիկատների օգտագործման: Օրգանական գյուղմթերք աճեցնողներին արգելվում է օգտագործել սինթետիկ քիմիկատների զգալի մասը: Հողը պահպանում է առողջությունը և հարմար է օրգանական գյուղատնտեսության համար, եթե դրա պարարտացման համար օգտագործվում են գոմաղբ, կոմպոստ և այլ օրգանական նյութեր: Ոչ օրգանական գյուղատնտեսությունում թույլատրելի սինթետիկ պարարտանյութերի զգալի մասն ի վերջո հայտնվում է հողում և մակերեսային ջրերում՝ աղտոտելով բնական էկոհամակարգերը:
Արդյո՞ք օրգանական տնտեսությունում կիրառելի են գենետիկորեն մոդիֆիկացված օրգանիզմներ
Ոչ: «Օրգանական» նշանակում է գենետիկորեն մոդիֆիկացված օրգանիզմներից զերծ: ԳՄՕ-ների օգտագործումն արգելված է օրգանական սննդամթերքի աճեցման և արտադրման գործընթացներում:
Արդյո՞ք օրգանական գյուղատնտեսությունում կիրառելի են արտադրական և այլ թափոնները
Ոչ օրգանական գյուղատնտեսությունում հաճախ օգտագործվում են արտադրական և այլ թափոններ: Դրանց են պատկանում ցանկացած թափոններ, որոնք այս կամ այն կերպ լցվել կամ նետվել են կոյուղային համակարգ: Օրգանական գյուղատնտեսությունում դրանց օգտագործումն արգելված է:
Արդյ՞ոք օրգանական գյուղատնտեսությունում կիրառելի են հակաբիոտիկներ
Ոչ օրգանական անասնապահության մեջ աճը խթանելու համար հակաբիոտիկների գերօգտագործումը հանգեցրել է մի շարք վտանգավոր օրգանիզմների՝ հակաբիոտիկների հանդեպ կայուն /ռեզիստենտ/ շտամերի առաջացմանը: Օրգանական անասնապահությունում հակաբիոտիկների կիրառումը թույլատրելի է միայն այլ միջոցները սպառելուց հետո՝ կենդանիների բուժման համար. ավելին, հակաբիոտիկների միջոցով բուժում անցած կենդանիների համար տրված օրգանական սերտիֆիկացումը համարվում է ուժը կորցրած: Նման մոտեցումը թույլ է տալիս պահպանել մարդու համար կենսական նշանակություն ունեցող հակաբիոտիկների արդյունավետությունը:
Արդյո՞ք կարելի է հորմոններ կիրառել անասնապահության համար
Ոչ օրգանական անասնապահությունում աճը խթանող հորմոններ հաճախ են կիրառվում՝ կովերի կաթնատվությունը բարձրացնելու համար: Այդուհանդերձ, նման հորմոնները կարող են վնասել կենդանու վերարտադրողական համակարգը և ի վերջո հանգեցնում են կճղակների դեֆորմացիաների և ոչ նորմալ կաթի արտադրության, ինչն էլ իր հերթին՝ կարող է հանգեցնել մարդու մոտ քաղցկեղային հիվանդությունների առաջացմանը:
Արդյո՞ք օրգանական գյուղատնտեսությունը և արտադրությունն օգնում են նվազեցնել կլիմայի վրա մարդու գործունեության վնասարար ազդեցությունը
Օրգանական գյուղատնտեսության նպատակը հողի առավել խնամքով օգտագործումն է: Առողջ հողը բնական ճանապարհով պահպանում է ֆոտոսինթեզի ենթարկված ածխաթթու գազը և այն չի արտանետում մթնոլորտ: Իսկ սա նշանակում է, որ այս կերպ նվազեցնում է մարդու գործունեության ներազդեցությունը կլիմայի վրա:
Ի՞նչ վերաբերմունք է ենթադրում օրգանական գյուղատնտեսությունը կենդանիների հանդեպ
Օրգանական տնտեսությունները պետք է սահմանեն այնպիսի գործընթացներ, որոնք համապատասխանում են կենդանիների բնական կենսակերպին և համահունչ են առողջության և բարօրության պահանջներին, ինչպիսիք են՝ բացօթյա տարածքի հասանելիությունը տարվա բոլոր եղանակներին, մաքուր և չոր քնատեղ, մաքուր ջրի հասանելիություն, ծածկ, ինչպես նաև արևի լույսի անմիջական հասանելիություն:
Որքա՞ն սննդարար է օրգանական մթերքը
Հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ ոչ օրգանական մթերքի համեմատ օրգանական միրգը, բանջարեղենը և հացահատիկն ավելի շատ հակաօքսիդանտներ, նիտրատներ և կադմիում, ինչպես նաև թունաքիմիկատների պակաս նստվածքներ են պարունակում, ինչը նշանակում է, որ վերջիններն առավել սննդարար են:
Արդյո՞ք օրգանական սննդամթերքն ավելի բարձր գին ունի շուկայում, քան ոչ օրգանական մթերքը
Տարածված թյուրըմբռնում կա, թե օրգանական սննդամթերքն ավելի թանկ է: Իրականում, օրգանական մեթոդներով սննդամթերք արտադրելն ավելի քիչ ծախսատար է, քան ոչ օրգանական սննդի արտադրությունը: Առավել զարգացած երկրներում, որտեղ օրգանական մթերքի պահանջարկն ավելի բարձր է, սպառողներն ավելի է վճարում նաև այն պատճառով, որ գործում են արտադրության ավելի խիստ ստանդարտներ և որովհետև սերտիֆիկացման ծախսերն ավելի են: Մինչդեռ զարգացող երկրներում սերտիֆիկացում չունեցող օրգանական սննդամթերքն ընդհանուր առմամբ պակաս ծախսատար արտադրություն է ենթադրում և վաճառվում է նույն գնով, ինչ ոչ օրգանական մթերքը: Սրա պատճառը նաև այն է, որ օրգանական գյուղատնտեսությունն ընդհանուր առմամբ բարձրացնում է գյուղատնտեսական էկոհամակարգի արդյունավետությունը և կրճատում է հավելյալ ծախսեր ենթադրող ներդրումների անհրաժեշտությունը:
Աշխարհի ցանկացած երկրում օրգանական գյուղատնտեսության մեջ արված ներդրումը ճիշտ ընտրություն է: Աճում է այն մարդկանց թիվը, որոնք հասկանում են, որ օրգանական գյուղատնտեսությունը նվազեցնում է գյուղարտադրության ծախսերը, քանի որ երկարաժամկետ կտրվածքով այն բարձրացնում է հողի բերրիությունը, երաշխավորում է անասունների համար պատշաճ պայմանների առկայությունը, պաշտպանում է ֆերմերներին վտանգավոր թունաքիմիկատների ներազդեցությունից և նպաստում է գյուղական համայնքների զարգացմանն՝ ապահովելով հավելյալ աշխատատեղեր և համաչափ եկամուտ ֆերմային տնտեսություններում ներգրավվածների համար:
Արդյ՞ոք օրգանական սննդամթերքը բավարար է առկա պահանջարկի պայմաններում
Սննդի անվտանգությունը, որի համատեքստում բարձրացվում է այս հարցը, վերաբերում է ոչ այնքան սննդարարությանը, որքան առավել մեծ թվով մարդկանց համար սննդամթերքի հավասար հասանելիությանը: Ներկայում արտադրվող սննդամթերքի ծավալները զգալիորեն գերազանցում են աշխարհում սննդի պահանջարկի ծավալները. բայց և այնպես, սննդամթերքի համաչափ բաշխման խնդիրը մնում է ակտուալ: Սովը սոցիալական, տնտեսական և քաղաքական գործոններով պայմանավորվող խնդիր է և ոչ՝ արտադրական հնարավորությունների սահմանափակ լինելու հետևանք:
Օրգանական գյուղատնտեսությունը կարող է նպաստել սննդի անվտանգության մակարդակի բարձրացմանը.
- նվազեցնելով արտաքին ներդրումներից և սննդի բաշխման այն համակարգերից կախվածությունը, որոնց հանդեպ վերահսկողությունը հնարավոր չէ,
- նվազեցնելով արտադրության անկման կամ բերքի սակավության հավանականության ռիսկը՝ դիվերսիֆիկացնելով բերքը,
- նվազեցնելով ոչ օրգանական գյուղատնտեսական համակարգերից կախումը՝ բնապահպանական սթրեսի պայմաններում:
Որոշ չափանիշներով ամբողջ աշխարհում արտադրվող օրգանական գյուղմթերքն իր ծավալով զիջում է ոչ օրգանական գյուղմթերքի ծավալներին առավելագույնը 20 %-ով: Մինչդեռ մի շարք բազմակի բերքատվության համակարգերը, ինչպիսիք, օրինակ, փոքր ընտանեկան ֆերմաների և սեփական կարիքների համար վարվող ֆերմերային տնտեսությունների մշակած համակարգերն են, ապահովում են ավելի բարձր բերքատվություն՝ մեկ միավոր ցանքատարածքի համար: Նման արդյունավետությունը բացատրվում է նուտրիենտերի, ջրի և լույսի առավել արդյունավետ օգտագործմամբ, ինչպես նաև մի շարք այլ գործոնների՝ ֆերմաներում (օրինակ՝ հատիկաընդեղային մշակաբույսերի աճեցման համար) նոր ռեգեներատիվ տարրերի առկայությամբ, և վնասատուների և հիվանդությունների հետևանքով առաջացող պակաս կորուստներով:
Ավելին, օրգանական գյուղատնտեսությունը թույլ է տալիս պայքարել հողի դեգրադացիայի և անապատացման դեմ և նպաստել գլոբալ արտադրական ներուժի պահպանմանը:
Ինչո՞ւ օրգանական գյուղատնտեսությունն արագ տարածում չի ստանում
Օրգանական գյուղատնտեսությունը խարսխվում է գիտելիքի, փորձի և բնազդի վրա: Հաջող օրգանական տնտեսությունը պահանջում է հողի էկոհամակարգի հոլիստիկ ընկալում. նման գիտելիքի ձեռքբերման համար պահանջվում է ավելի շատ ժամանակ, քան սինթետիկ թունաքիմիկատների և պարարտանյութերի ձեռքբերման համար: Օրգանական գյուղատնտեսության համար անհրաժեշտ հետազոտությունների և ծրագրերի համար բավարար ռեսուրսների առկայության դեպքում օրգանական գյուղատնտեսությունը կարող է դառնալ արտադրողների համար առավել գրավիչ, այդ թվում նաև՝ Հայաստանում: